liminal space

Ik lees het boek “De Kunst van Holding Space” van Heather Plett. Daarin gebruikt de auteur het beeld van de rups die een vlinder wordt. Ze vertelt er over de fase die ze ‘liminal space’ noemt en die verwijst naar de korte periode dat er een gelachtige substantie ontstaat die geen rups meer is maar ook nog geen vlinder. Die fase beschrijft Plett als angstaanjagend en troostend tegelijk, donker en gesloten, maar ook warm en veilig.

De beschrijving van dit proces spreekt me bijzonder aan. Ik herken en koester deze beeldspraak, meer nog het lijkt of ik dit al mijn heel leven mag ervaren en ook mag geven.

Het begon 20 jaar geleden al.  In die levensfase ontmoette ik mijn man, die deze space voor mij creëerde. Hij bood ruimte en tijd om mijn eigen cocon te maken, daarin te groeien en zelfzekerder te worden. Ik was toen nog lerares, had het voorrecht jonge mensen uit te nodigen om hun talenten te tonen in een jaarlijkse manifestatie die nu in de herinnering gekristalliseerd is onder de naam Hartstocht. De tijd was daar rijp voor, het vertrouwen van de directie, de gemeente en de onvoorwaardelijke co-creatie met mijn vriendin Nathalie waren aanwezig, en de jongeren vanuit welke richting dan ook wilden maar al te graag aangesproken worden op hun talenten en gemotiveerd worden om die te tonen: hun podiumvrees overwinnen, dansen, muziek maken, toneeltjes opvoeren, decors bouwen, voor de catering zorgen. Er ontstond iets magisch, waarbij het algemeen principe van wederzijds respect vanzelf stroomde. De persoonlijke voldoening die ik heb mogen ervaren in het zien openbloeien van jonge talenten en de spontane samenwerking was heerlijk.

Die voldoening gaf zoveel energie dat ik daarna ook een feetje wou zijn voor de hele school en opnieuw kreeg ik van het schoolbestuur de kans om dat te doen. Ik mocht als pedagogisch directeur een cultuur of cocon creëren waarin leraars en leerlingen kunnen leren van elkaar en kunnen openbloeien.

De volgende stappen heb ik gezet buiten de schoolmuren. Corona, de groenteserre van opnieuw mijn man, het overlijden van mijn vader, de stimulans van mijn dochters, de inspirerende gesprekken met Karen bleken op dat moment mijn liminal space te zijn. Ze gaven me inzicht en sterkten me in het opzoeken van een nieuwe vlindertuin. Mijn eigen hof werd vanaf dan de plek waar ik mensen mocht ontvangen en coachen. Opnieuw mocht ik een cocon vormen voor mensen. Dit keer voor mensen, die in een fase terechtkomen van grote verandering en emotionele chaos, een periode van ontreddering waarin het onduidelijk is wat de uitkomst zal zijn. Ze hebben dan baat bij een hulpverlener die hen op een respectvolle manier begeleidt, luistert en bemoedigt, zonder oordeel. In die periode van liminal space kwetsbare mensen mogen bijstaan, vertrouwen geven en krijgen, dat is het mooiste geschenk dat je als coach kan krijgen.

In mijn “hofke” doe ik mijn best om de ruimte zo te organiseren dat er een gevoel van persoonlijke aandacht en veiligheid ontstaat, een vorm van nestwarmte die uitnodigt tot intieme gesprekken, letterlijk een broeikas die mijn gast op een warme manier toelaat zich kwetsbaar op te stellen en vrijuit te praten over de opgelopen kwetsuren, de gevoeligheden en de praktische gegevens die geleid hebben tot een fase van onzekerheid en richtingloosheid. Ik omring mezelf en mijn gasten graag met planten, dieren en voorwerpen die huiselijkheid uitstralen en herinneren aan het simpele, complexloze, natuurlijke leven van onze voorouders. Ik vat deze sfeer graag samen in een woord van eigen makelij: nustelijkheid.

Af en toe kom ik eens uit die cocon van de nustelijkheid en mag ik fladderen naar andere plekken, waar organisaties als Anasta, Syntra, PXL , Vonk en visie, Idewe, Domo de refontiro mij vragen om voor anderen, o.a. scholen, zorginstellingen, bedrijven…, deze space te creëren. Het lijkt er op dat ik door het vele oefenen het gemakkelijk kan en dat ik hen letterlijk even mag vasthouden, dragen….of welk woord het ook is. Het mooie is dat er meestal een transformatie plaatsvindt van bewustwording, afscheid nemen van het oude en sterker worden,  uitvliegen naar het nieuwe.

Het meest bijzondere gebeurt in mijn freelance job als ritueelbegeleiding. Het overlijden van mijn vader bracht me 3 jaren geleden bij uitvaartzorg Hansen. Deze mensen hebben toen zo een belangrijke rol gespeeld in het creëren van een “liminal space” voor mijn mama, mij en mijn gezin. Daar heb ik geleerd dat we als mens niet bang moeten zijn om elkaar in deze moeilijke periode aan te spreken. Integendeel uitvaartzorg Hansen leerde me dat dit de ultieme gedienstigheid is: mensen tijdens het afscheidsproces tijdelijk dragen, zodat hun verdriet er mag en kan zijn. Tegelijkertijd kunnen nabestaanden ook beginnen aan de verwerking want in een auladienst kan de dankbaarheid geuit worden, kunnen ze de mooie herinneringen laten zien en benoemen zodat ze de dierbare voor altijd in hun hart kunnen blijven koesteren. In die voorbereidende gesprekken stromen de universele principes van liefde en respect over de grens van de dood heen. Die “liminal space” mee vorm mogen geven als ritueelbegeleider is het grootste geschenk.

Dankjewel allemaal dat jullie mijn cocon wil(d)en zijn.